RTI in Hindi - Study Guide

ข้อจำกัดความรับผิดชอบ: แอปพลิเคชันนี้ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับหรือเป็นตัวแทนของหน่วยงานรัฐบาลใด ๆ เป็นแพลตฟอร์มส่วนตัวที่พัฒนาขึ้นเพื่อการศึกษา ข้อมูลหรือบริการใด ๆ ที่จัดทำโดยแอพนี้ไม่ได้รับการรับรองหรืออนุมัติโดยหน่วยงานของรัฐ แหล่งที่มาของเนื้อหา:https://cic.gov.in/sites/default/files/rti-actinhindi.pdf

सूचना का अधिकार अर्थात राईट टू इन्फाॅरमेशन। सूचना का अधिकार का तात्पर्य है, सूचना पाने का अधिकाAR, जो सूचना अधिकार कानून लागू करने वाला राष्ट् र अपने नागरिकों को प्रदान करता है। सूचना अधिकार के द्वारा राष्ट्र अपने नागरिकों को अपनी कार्य शासन प्रणाली को सार्वजनिक करता है।

लोकतंत्र में देश की जनता अपनी चुनी हुए व्यक्ति को शासन करने का अवसर प्रदान करती है अपेक्षा करती है कि स रकार पूरी ईमानदारी และ कर्तव्यनिष्ठा के साथ अपने दायित्वों का पालन करेगी। लेкиन कालान्तर में अधिकांश राष्ट्रों ने अपने दायित्वों का गला घोटे हुए पारदर्शिता และ ईमानदारी की बोटियाँ ने ोंचने में कोई कसर नहीं छोड़ी และ भ्रष्टाचार के बड़े-बड़े कीर्तिमान कायम करने को एक भी मौक अपने हाथ स े गवाना नहीं भूले। भ्रष्टाचार के इन कीर्तिमानों को स्थापित करने के लिए हर वो कार्य किया जो जनविरोधी และ अलोकतांत्रिक हैं। सरकारे यह भूल जाती है कि जनता ने उन्हें चुना है และ जनता ही देश की असली मालिक है एवं सरकार उनकी चुनेह ुई नौकर। इसलिए मालिक होने के नाते जनता को यह जानने का पूरा अधिकार है, कि जो सरकार उनकी सेवा है, वह क्या कर रही है ?
प्रत्येक नागरिक सरकार को किसी ने किसी माध्यम से टेक्स देती है। यहां तक ​​एक सुई से लेकर एक माचिस तक का टैक्स अदा करती है। सड़क पर भीख मांगने वाला भिखारी भी जब बाज़ार से कोई सामान खरीदता है, तो बिक्री कर, उत्पाद कर इत्यादि टैक ्स अदा करता है।
इसी प्रकार देश का प्रत्येक नागरिक टैक्स अदा करता है และ यही टैक्स देश के विकास และ व्यवस्था की आधारशिला क ो निरन्तर स्थिर रखता है। इसलिए जनता को यह जानने का पूरा हक है कि उसके द्वारा दिया गया, पैसा कब, कहाँ, และ किस प्रकार खर्च किया जा रहा ใช่ ? इसके लिए यह जरूरी है कि सूचना को जनता के समक्ष रखने एवं जनता को प्राप्त करने का अधिकार प्रदान किया जाए, जो एक कानून द्वारा ही सम्भव है।

สิทธิในข้อมูลข่าวสาร (RTI) เป็นพระราชบัญญัติของรัฐสภาอินเดียเพื่อจัดให้มีระบบการปฏิบัติเกี่ยวกับสิทธิในข้อมูลข่าวสารสำหรับพลเมือง และแทนที่พระราชบัญญัติเสรีภาพในการเข้าถึงข้อมูลซึ่งเคยมีมาเมื่อปี 2002 ภายใต้บทบัญญัติของพระราชบัญญัตินี้ พลเมืองของอินเดียคนใดก็ตาม อาจขอข้อมูลจาก "หน่วยงานสาธารณะ" (หน่วยงานของรัฐบาลหรือ "เครื่องมือของรัฐ") ซึ่งจำเป็นต้องตอบกลับอย่างรวดเร็วหรือภายในสามสิบวัน พระราชบัญญัตินี้ยังกำหนดให้หน่วยงานสาธารณะทุกแห่งจัดทำบันทึกข้อมูลทางคอมพิวเตอร์เพื่อการเผยแพร่ในวงกว้าง และเพื่อดำเนินการเชิงรุกของข้อมูลบางประเภท เพื่อให้ประชาชนต้องการความช่วยเหลือขั้นต่ำในการขอข้อมูลอย่างเป็นทางการ

กฎหมายนี้ผ่านรัฐสภาเมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2548 และมีผลใช้บังคับอย่างสมบูรณ์เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม พ.ศ. 2548 คำขอครั้งแรกมอบให้กับสถานีตำรวจปูเน่ การเปิดเผยข้อมูลในอินเดียถูกจำกัดโดยพระราชบัญญัติความลับอย่างเป็นทางการปี 1923 และกฎหมายพิเศษอื่นๆ มากมาย ซึ่งพระราชบัญญัติ RTI ฉบับใหม่ผ่อนคลายลง มันประมวลสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมือง

สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล RTI ในอินเดียอยู่ภายใต้การควบคุมของหน่วยงานหลัก 2 หน่วยงาน:

คณะกรรมการข้อมูลกลาง (CIC) – หัวหน้ากรรมาธิการสารสนเทศซึ่งเป็นหัวหน้าแผนกและกระทรวงกลางทั้งหมด โดยมีเจ้าหน้าที่ข้อมูลสาธารณะ (PIO) ของตนเอง CIC อยู่ภายใต้ประธานาธิบดีอินเดียโดยตรง
คณะกรรมการข้อมูลของรัฐ-เจ้าหน้าที่ข้อมูลสาธารณะของรัฐหรือ SPIOs – สำนักงาน SPIO เป็นหัวหน้าแผนกของรัฐและกระทรวงทั้งหมด โดยอยู่ภายใต้ผู้ว่าการรัฐโดยตรง
คณะกรรมการข้อมูลของรัฐและส่วนกลางเป็นองค์กรอิสระ และคณะกรรมการข้อมูลกลางไม่มีเขตอำนาจเหนือคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของรัฐ